مفاهیم طراحی شهری

طراحی شهری -اصطلاحات پایه و مفاهیم رایج

–توده: مجموعه‌ای از بناها ، ساختمان‌ها و احجام ساخته‌شده است.

–فضا: منظور از فضا در طراحی شهری فضای ساخته نشده میان ساختمان‌هاست. گاه فضا در طراحی شهری در معنای متفاوتی تحت عنوان فضای شهری نیز به کار می رود.

–فضای شهری: فضای شهری ، جزئی جداناپذیر از ساختار فضایی شهر محسوب می‌شود و از این روی ، همچون ساخت کلی شهر ، تابع شرایط اجتماعی و اقتصادی متغیر بوده و در هر فرهنگی به صورت‌های مختلف چون میدان ، خیابان ، بازار و … مطرح می‌شود.

لازمه تبدیل یک فضای عمومی به فضای شهری وقوع تعاملات اجتماعی و حضور حیات مدنی در یک فضاست.

-جوهر طراحی شهری ، توده و فضاست.

-خیابان و میدان ، دو جزء اصلی طراحی شهری است.

-«منظر شهری» : هنر یکپارچگی بخشیدن بصری و ساختاری به مجموعه ساختمان‌ها ، خیابان‌ها و مکان‌هایی است که محیط شهری می‌سازند.

–نظم: نظم به معنی وسیع کلمه مبین وضع یا کیفیتی است که دارای نظام و ترتیب باشد ، حالتی به دور از آشفتگی و به‌هم‌ریختگی

–ترکیب : ترکیب کلی است که اجزاء آن به گونه‌ای منسجم باهم پیوند یافته اند، این پیوند اجزاء به گونه‌ای منسجم تأثیر بصری روشنی در پی خواهد داشت.

–وحدت: ترکیب متناسب و هماهنگی که به نوعی به یگانگی و پیوستگی رسیده باشد ، به نحوی که افزودن‌ها کاستن از آن ممکن بنا شد.

–تعادل: تعادل در بدنه فضای شهری به معنای برابری ، هم ترازی و هم سنگی وزن‌های بصری آن‌هاست.

–تناسب: در ارتباط میان ابعاد یک ترکیب نهفته است.

–مقیاس: مقایسه مجموعه‌ای از اندازه‌ها و نسبت‌ها در نماها و عناصر شهری با یکدیگر (در چند ترکیب) است.

–هماهنگی: ترتیب ، تنظیم و ارتباط متناسب و توافق اجزاء و عناصر کالبدی و فضایی.

–تقارن: تقارن در بدنه‌ها و فضاهای شهری عبارت است از ترتیب و آرایش عناصر و اجزای همانند در دو سوی یک خط (صفحه) محور.

–تباین: تفاوت از نظر عرض ، ارتفاع و پوشش از طرفی و اجزای محصورکننده از طرف دیگر (پهن ، باریک شدن فضا ، سرباز و سربسته شدن فضاها)

–فاصله: مقدار تفاوت جایگاه شکل را در زمینه ، نسبت به یکدیگر فاصله می‌نامیم.

–ریتم: ریتم یا وزن ، تکرار قوی ، منظم و پیوسته عناصر و اجزایی است که کل را پدید می‌آورند.

– تداوم: احساس اتصال بین مقاطع مختلف محیطی در ذهن را تداوم می‌گویند.

–خوانایی: در بیان وضوح بصری یا «خوانایی» سیمای شهر ، فرض این است که به آسانی اجزای شهری را بتوان شناخت و بتوان آنها در ذهن ، در قالبی به هم پیوسته به یکدیگر ارتباط دارد.

–نمایانی: نمایانی ، کیفیتی است دو شیئی که به احتمال بسیار تصویری روشن در ذهن هر ناظر به وجود می‌آورد.

–سیمای شهر: تمام عوامل از شهر که به دیده می‌آید و چشم قادر به تماشای آن است. سیمای شهر را بر مبنای عوامل جسمی شهر ، می‌توان بر اساس پنج عامل استوار دانست: «راه» ، « لبه » ، «محله» ، «گره» و «نشانه» که گره ، لبه و راه به همراه حوزه عناصر ، یک تصویر ذهنی در سطوح ادراکی فرد هستند.

–سبک: نمودار نشان‌دهنده یک نظم فکری در فضای ساخته‌شده است.

–هویت : معرف و شاخص بارزی است که یک مکان را از مکان دیگر متمایز می‌کند.

–عینیت: آن چیزی است که با یکی از حواس ظاهری انسانی درک می‌شود.

–الگو: قانون‌مندی است که قابلیت تکرار شدن را داشته باشد.

–سازمان بصری: نحوه ارتباط میان مجموعه عناصر قابل دید را سازمان بصری می‌نامند.

–توالی: خاصیتی است از محیط یا اجزاء که به ناظر احساس حرکت و پویایی را القاء کند.

–مقیاس انسانی: اگر ابعاد و اندازه‌های یک فضا ، با ویژگی‌های بصری انسان و یا پیکر انسان ارتباط مطلوبی داشته باشد ، آن فضا دارای مقیاس انسانی است.

–بافت: رابطه و همبستگی بین مجموعه بخش‌های مختلف هر جسم بافت آن جسم نامیده می‌شود.

مباحث آموزشی شهرسازی | تعاریف شهرسازی | کارشناسی ارشد شهرسازی | طراحی شهری

منبع: جزوه مبانی نظری برنامه ریزی کیمیا فکر بزرگ

کیمیا فکر بزرگ